Edebiyat Akımları: Empresyonizm

İzlenimcilik...

Empresyonizm, 19. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkan ve bütün sanat dallarını, özellikle resmi etkileyen akım. Doğadaki unsurların kişinin içinde oluşturduğu izlenimleri, duygusal izleri yansıtmayı hedefler. Bu akım içerisinde yer alan sanatçılar, doğayı objektif bir gerçek olarak değil, kendilerinde yarattığı izlenimi resme (veya edebi esere) aktarırlar.

Resimde izlenimcilik, özellikle ışık ve renkten kaynaklanan görsel izlenimleri yansıtmayı hedefler. Resmedilen nesnelere veya olaydan çok günün belirli bir zamanına özgü ışığın sanatçı üzerinde yarattığı izlenimlere önem verilir. Akımın öncüleri Claude Monet ve Camille Pissarro'dur.

İzlenimcilere göre sanatçı doğrudan doğruya gerçeği değil, gördüklerinin kendisinde uyandırdığı duygu ve düşünceleri esas almalı, gerçekçiliği ve nesnelliği ikinci plana atarak, kişisel yorumu ön plana çıkarmalıdır.

İzlenimcilikte, yorumlar ve izlenimler, sanatçıdan sanatçıya değiştiği ve her sanatçı eserinde kendinde oluşan duyguyu ve izlenimi anlatacağı için, meydana getirilen edebî eser, yazarın veya şairin kişiliğine dair izler taşır. Bu akıma mensup sanatçılar genellikle hayale ve soyut betimlemelere yer verirler ve kendilerini dış dünyanın etkilerinden uzak tutarlar. Onlara göre dış alemdeki varlık ve nesneler göründükleri gibi değil, hayal güçlerinde canlandırdıkları gibidir. Bu sebepten dolayı da gerçeği göründüğü gibi ele almayıp duygusal yönlendirmelerin eşliğinde eserlerine işlemişlerdir. Türk edebiyatında Fecri Ati topluluğundan olan Ahmet Haşim önemli bir empresyonist sanatçıdır.

Nesneyi doğrudan doğruya tasvir ve analiz etme yerine, onun uyandırdığı duyguları anlatma yoludur.XIX (19 yy) yüzyılın sonlarında fransa'da doğdu. Önce resimde sonra diğer sanatlarda tesiri görüldü.

Empresyonistler dış dünyanın kendi içlerinde bıraktığı intibayı dile getirirler. Bu âlem sanatkarlara sadece heyecan ve ruhî dalgalanmalar veren bir uyarıcıdır. Önemli olan sanatkarların tabiatı şahsi olarak idraki ve onun, bu idrak açısından ifadesidir. Belki bir şekil ve ahlak kaygısı taşımazlar. Bu gayeye hizmet eden edebiyat anlayışını reddederler. Özellikle resimde sistemsizlik ve renk hakimiyeti görülür. Şiir, kısa hikaye, tek perdelik manzum piyes gibi kısa çalışmaları tercih etmişlerdir.

Empresyonizm önemli temsilcileri

Resimde: Edgar Degas (1834-1914),  Paul Gaugun (1848-1903), (1839-1906)  Poul Cezzanne,

Edebiyatta: Paul Verlaine (1884-1896) , Arthur Rimbaud (1854-1891)

Türk edebiyatında Empresyonizm

Ahmet Haşim, Cenap Şahabettin, Ahmet Muhip Dıranas