Karaman

Karaman Hakkında Bilgi

İç Anadolu bölgesinde yer alan bir ilimiz. Batı ve kuzeyinde Konya, güneyinde Mersin, güneybatısında Antalya illeri ile çevrilidir. 37°35’ ve 36°30’ kuzey enlemleri ile 34°04’ve 32°30’ doğu boylamları arasında yer almaktadır. Trafik kodu 70’tir.

İsminin Menşei
Bizanslılar zamanında şehre Larenda ismi verilmiştir. Selçuklular bölgeyi ele geçirince şehre Larende denilmiştir. Anadolu Selçuklularından sonra bölgeye hakim olan Karamanoğulları Beyliğinin başşehri olduğu için şehre daha sonra Karaman ismi verilmiştir.

Tarihi
Karaman’ın tarihi eski devirlere dayanır. Hititlere bağlı, içte serbest, Arzava Devletinin sınırları içinde kutsal merkezlerden biriydi. M.Ö. 6. asırda Frigyalıların, sonra da Lidyalıların istilasına uğradı. M.Ö. 5. asırda Perslerin hakimiyetine girdi. Büyük İskender zamanında çok gelişmiş olmasına rağmen, istilaya uğrayarak, büyük hasara uğramıştır. Roma İmparatorluğunun ikiye bölünmesinden sonra (M.S. 395) Doğu Roma (Bizans)'nın idaresinde kaldı. İslam orduları tarafından iki defa fethedildi ise de yine Bizanslıların elinde kalmıştır. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra, Anadolu’nun Türkler tarafından fethine başlanması ile, şehir, önce Danişmendlilerin, daha sonra Sultan İkinci Kılıç Arslan devrinde Anadolu Selçuklu Devletinin hakimiyetine girdi (1165).

Karaman, Haçlı seferleri sırasında Hıristiyanlar tarafından geçici olarak işgal edildi ise de, sonra yine Selçukluların hakimiyetine geçti (1190). Moğol istilasından sonra Anadolu Selçuklu Devletinin çökmesi üzerine kurulan Türk beyliklerinden Karamanoğullarının başşehri oldu. Karaman, bu beylik zamanında bir kültür ve sanat merkeziydi. En parlak dönemini de Karamanoğulları zamanında yaşadı. Çeşitli zamanlarda Osmanlılar ve diğer bazı devletler tarafından kısa sürelerle işgal edilen Karaman, kesin olarak Fatih Sultan Mehmet Han tarafından fethedilerek Osmanlı topraklarına katıldı (1467). Karamanoğulları beyliği de böylece sona erdi. Osmanlılara bağlı bir eyalet haline getirildi. Birinci Dünya Harbinde işgale uğramayan illerimizdendir. Konya’ya bağlıyken 15 Haziran 1989’da il oldu.

Fiziki Yapı 
Dağları:
 Karaman topraklarının büyük kısmı geniş ovalarla kaplıdır. İlin güneyi dağlıktır. Toros Dağları batıdan doğuya uzanır. Denizden yüksekliği 1014 metredir. Kuzey batıdaki Karadağ’ın en yüksek yeri 2288 metredir. Karadağ volkanik sönmüş bir yanardağdır.

Yuntdağı (2227 m), Oyukludağı (2427 m), Özyurt Dağı (2481 m) ve Kartaltepe (2226 m) önemli dağlarıdır.

Ovaları: Karaman geniş ovlar üzerine kurulmuştur. Karaman Ovası 20 km genişliğinde 30 km uzunluğundadır. Ayrancı Ovası ise, Karaman ile Ereğli Ovaları arasındadır. Kocadere Vadisinin tabanındadır. Yüksek dağlardan doğan akar sular derin vadiler meydana getirerek bu ovaları sular. Ermenek ilçesi yüksek yaylalarla çevrilidir.

Akarsuları: Karaman ili sınırları içinde önemli akarsu yoktur. En büyük akarsuyu Göksu Çayıdır. Taşeli Yaylasından geçen Geyik Dağları suları ile beslenip Akdeniz’e dökülen bu ırmağın Hadim ve Ermenek kolları Karaman’dan geçerek, Mersin’in Mut ilçesinde birleşirler. Yüksek dağların arasından inerken derin vadiler meydana getirirler.

İbrala Deresi, Toros Dağlarının kuzey yamaçlarından doğar, Sudunağı, Beydilli, Akçaşehir yolundan akarak Akgöl bataklığına dökülür.

İklim ve Bitki Örtüsü
Karaman’da tipik bir kara iklimi hüküm sürer. Kışları soğuk ve sert, yazları sıcak ve kurak geçer. Yüksek yaylalarda dağlık kesimlerde kara iklimi hüküm sürer. Göksu Çayının geçtiği düzlüklerde Akdeniz ikliminin özellikleri görülür. Sıcaklık kış aylarında -17°C’ye kadar düşer. Yaz aylarında ortalama sıcaklık 30°C’dir. Senelik yağış ortalaması 300-450 mm arasında değişir.

İl toprakları, bozkır alanı içinde kaldığından bölgeye has bitki örtüsü step bitkileridir. Dağlık bölgelerde ağaç ve ağaççıklardan meydana gelen ormalar vardır. Ormanlar meşe, ardıç, karaçam, kızılçam, dişbudak ve akasya ağaçları ile kaplıdır.

Ekonomi
Karaman’ın ekonomisi tarıma dayalıdır. Etkin nüfusun % 58’i tarımla uğraşmaktadır.

Tarım: İl topraklarının % 36’sı tarıma elverişlidir. %26’sı çayır ve mera, % 30’u orman % 8’i tarıma elverişsizdir. Geniş ovalara sahib olmasına rağmen, akarsularının az olması yüzünden topraklardan gereği gibi faydalanılamamaktadır. Başlıca tarım ürünleri, buğday, patates, kimyon, arpa, mercimek, nohut, ayçiçeği, soğan, pancardır. Ermenek ve Gülsu Vadisi boyunda domates, kavun, karpuz, lahana başta olmak üzere her çeşit sebze yetiştirilir. Elma, üzüm, armut, ayva, şeftali erik, kiraz, vişne, nar, incir, zeytin ve antepfıstığı ilde yetiştirilen meyvelerdir.

Hayvancılık: Çayır ve meralarda hayvancılık yapılır. Karaman ve Akkaraman koyunları meşhurdur. Bu koyunların özelliği kuyruklarının çok büyük olmasıdır. Koyun, keçi, sığır, beslenmektedir. Arıcılık gelişmiştir.

Ormancılık: İl topraklarının % 30’u ormanlarla kaplıdır. Ermenek ve Toroslar üzerindeki ormanlardan tomruk, teldireği, madendireği ve sanayi odunu ve yakacak odun elde edilir. Kızılçam ormanlarından senede ortalama 70.000 kg reçine üretilmektedir. 88 köy orman içi veya kenarı köyüdür.

Madenleri: Karaman, maden bakımından fazla zengin değildir. Ermenek linyit kömürü çıkarılarak, çevrenin yakacak ihtiyacı karşılanır. İl topraklarında manganez ve magnezit vardır.

Sanayi: Karaman’da tarıma dayalı sanayi gelişmiştir. Yeni il olması yüzünden sanayi yeni gelişmektedir. Ziraat alet - makina sanayii gıda sanayii ve gıda sanayisinin hammaddeleri alanlarında kurulmuş fabrikaların önemlileri, Bifa, Biskot, Hazal Bisküvi, Saray ve Şimşek Bisküvi Fabrikaları,Som Ambalaj, AR-UN un fabrikası, Karaman Yem Fabrikaları, Bumas,Duru Bulgur Sanayi dir.

Ulaşım: Ankara’yı Akdeniz’e bağlayan en kısa karayolu Karaman’dan geçer. Adana-Konya demiryolu Ayrancı ilçesinden geçer. Konya’ya 103 km Ankara’ya 365 km, Adana’ya 305 km uzaklıktadır.

Nüfus ve Sosyal Hayat
Nüfusu: 2009 sayımına göre, toplam nüfusu 232.000 olup, 156.051’i il ve ilçe merkezlerinde, 75.485’i bucak ve köylerde yaşamaktadır.Merkez ilçe nüfusu 136.000´dir. Yüzölçümü 9237 km² olup nüfus yoğunluğu 25’tir.

Örf ve adetleri: Eski devirlerden beri pek çok kavim, millet ve medeniyetlerin gelip geçtiği bu bölgede Türk-İslam kültürü hakimdir. Diğer kültür ve milletlerin örf ve adetleri unutulmuştur. Türkmen ve yörüklerin tesirleri büyüktür. Ovalarda yerleşik olan halk yazın yaylalara çıkarlar. Halk misafirperverdir. Karaman çevresinde düğün öncesi kına geceleri meşhurdur. Mahalli yemeklerden en meşhuru sac kebabıdır.

İdari Yapı 
2010 TUIK verilerine göre ilimizde merkez ilceyle beraber 6 ilce, 10 belde ve 156 köy vardir.

Karaman; Merkez, Ayrancı, Beşyayla, Ermenek, Kazımkarabekir ve Sarıveliler olmak üzere altı ilçeden meydana gelmiştir.

Ayrancı: 1990 sayımına göre toplam nüfusu 14.600 olup 2927’si ilçe merkezinde 11.673’ü köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağa bağlı 22 köyü vardır. Konya’nın Ereğli ilçesine bağlı bucakken, Karaman’ın il olması üzerine 19 Haziran 1987’de 3392 sayılı kanunla ilçe haline getirilerek Karaman’a bağlanmıştı. Karaman’ı Çukurova ve Doğu Anadolu’ya bağlayan yol üzerinde kurulmuştur. Halkın geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanır. İl merkezine 48 km uzaklıktadır. Konya-Adana demiryolu ilçeden geçer.

Başyayla: 1990 sayımına göre, toplam nüfusu 12.446 olup 5042’si ilçe merkezinde, 7404’ü köylerde yaşamaktadır. Ermenek’in tepebaşı bucağına bağlı bir köyken Karaman’a bağlanmış daha sonra da 9 Mayıs 1990’da 3644 sayılı kanunla ilçe merkezi haline getirildi.

Ermenek: 1990 sayımına göre toplam nüfusu 34.443 olup 12.592’si ilçe merkezinde 21.851’i köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağa bağlı 16, Kazancı bucağına bağlı 7 köyü vardır.

İlçe merkezi, Toros Dağlarının yaylalarından Taşeli yaylasında kurulmuş tarihi bir ilçedir. İç Anadolu ile Akdeniz bölgesinin geçiş yerinde bulunduğundan ikili bir iklim özelliği gösterir. Yüksek yaylalarla dağlık kesimlerde kara iklimi, Göksu Çayı vadisindeki düzlüklerde Akdeniz iklimi hüküm sürer.

Ekonomisi tarıma dayalıdır. Buğday, mısır, mercimek, nohut ve pamuk başlıca tarım ürünleridir. Halı, çuval dokumacılığı ekonomisinde önemli yer tutar. Ormancılık ve meyvecilik de gelişmiştir.

Konya’ya bağlı ilçe merkezi iken, Karaman’ın il olması üzerine Karaman’a bağlanmıştır. İl merkezine uzaklığı 161 km’dir.

Kazımkarabekir: 1990 sayımına göre, toplam nüfusu 12.879 olup, 3737’si ilçe merkezinde, 9142’si köylerde yaşamaktadır. Karaman’a bağlı bucak merkeziyken, Karaman’ın il olması üzerine, 19 Haziran 1987’de 3392 sayılı kanunla ilçe haline getirildi.

Düz bir arazide kurulmuştur. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. İlk ismi Gaferiye idi. Kazım Karabekir Paşanın babasının doğum yeri olduğu için sonradan Kazım Karabekir ismi verilmiştir. İl merkezine 21 km uzaklıktadır.

Sarıveliler: 1990 sayımına göre toplam nüfusu 17.241 olup, 5228’i ilçe merkezinde, 12.013’ü köylerde yaşamaktadır. Ermenek’in Göktepe bucağına bağlı belediyelik köyken, 9 Mayıs 1990’da 3644 sayılı kanunla ilçe merkezi oldu. Merkez bucağa bağlı 13 köyü vardır.

İlçe merkezi Başdere vadisinde kurulmuş tarihi bir yerleşim merkezidir. Ekonomisi meyvecilik ve arıcılığa dayanır. Elma ve erik başlıca yetiştirilen ürünlerdir. Hayvancılık ve halıcılık ekonomide önemli yer tutar.

Tarihi Eserler ve Turistik Yerleri
Yedi bin yıllık zengin bir tarihi olan Karaman, tarihi eser yönünden zengindir. Başlıcaları şunlardır:
Ermenek Kalesi: Firan Kalesi olarak da bilinir. Ermenek ilçesinde, şehrin kuzeyindeki kayalıklar üzerine kurulmuştur. Kimin tarafından ve ne zaman yapıldığı belli değildir. Osmanlı Devletinin son devrine kadar önemini korumuş, son devirde ise, zindan olarak kullanılmıştır.

Mennan Kalesi: Ermenek ilçesinde Erik Deresi ile, Ermenek Suyunun birleştiği yere yakın bir tepe üzerinde kurulmuştur. Kalede pek çok yapı kalıntısı vardır. Kimin tarafından ve ne zaman yapıldığı belli değildir.

Karaman Kalesi: On ikinci asırda Anadolu Selçukluları tarafından yapılmıştır. İç içe üç surdan meydana gelen kalede yalnız içkale sağlam olarak günümüze kadar gelmiştir. Dış kaleden günümüze pek az iz kalmıştır.

Yunus Emre Camii ve Tekkesi: Sinle Mahallesinde, cami, türbe, zaviye ve hazire bölümlerinden meydana gelen bir külliyedir. On dördüncü asırda yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Cami ve türbe kesme taştan yapılmıştır. Tekke kısmı harabe halindedir. Kitabeli mihrabı çok güzel işçilikle süslenmiştir. Çeşitli zamanlarda tamir edildiğinden özgün yapısını kaybetmiştir. Türbede Yunus Emre ve hocası Tabduk Emre’nin medfun bulunduğu söylenir.

Nuhpaşa Camii: Koçakdede Mahallesinde Nuh Paşa tarafından 1596’da yaptırılmıştır. Tek kubbeli olan cami Osmanlı mimari tarzını aksettirir. Tavanları çok ince sanat eseri oymalarla süslenmiştir.

Hacı Beyler Camii: Karamanoğlu Emir Seyfeddin Hacı Bey tarafından 1356’da yaptırılmıştır. Kesme beyaz taştan yapılmıştır. Kapısının kemer taşlarını yüksek kabartmalarla çiçek dal ve yapraklar süsler. Giriş kapısının üstünde kuhi hat ile çok güzel bir kitabesi vardır.

Aktekke (Valide Sultan Camii): Karamanoğlu Alaeddin Ali Bey tarafından 1370’de Mevlana’nın annesi Mümine Hatun için yaptırılmıştır. Mader-i Mevlana Türbe ve Camisi veya Mevlevi Türbesi adıyla da bilinir. Taş mihrabın solunda Mevlana Celaleddin-i Rumi hazretlerinin annesi, hanımı ve çocuklarına ait mezarlar vardır.

Arapzade Camii: Hatip Mahallesindedir. Karamanoğlu Alaeddin Halil Bey 1374’te Karamanoğulları döneminde yaptırmıştır. Caminin batı kapısı çok güzeldir. Kapısının üstünde nefis bir sülüs ile kitabesi vardır.

Çelebi Mescidi: Gazi Dükkan Mahallesindedir. Kitabesi yoktur. Karamanoğulları devrinde yapıldığı tahmin edilmektedir. Yanında bir mescidi vardır. Mihrabı çok nefis bir zambak kabartmalarla süslüdür. Minare ahşaptır.

Dikbasan Camii: Şahruh Mahallesinde 1493’te yapılmıştır. Üç kapısı vardır. Minberi ahşaptır. Birçok defa tamir görmüştür.

Ulu Cami: Kazımkarabekir ilçesindedir. On dördüncü asırda yapılmıştır. Mihrabı çinilerle süslüdür. Osmanlılar devrinde mavi beyaz çiniler ilave edilmiştir. Anadolu Türk çini sanatının 15. asra kadar olan en güzel örneklerini toplamıştır.

İlisra Ulu Cami: Yollarbaşı köyündedir. Mihrabı çok güzeldir. Ahşap olarak yapılan cami 1533’te tamir edilmiştir.

Ulu Cami: Ermenek ilçesinde Karamanoğlu Mehmet Bey tarafından 1302’de yaptırılmıştır. Mihrabı kilim motifli çinilerle süslüdür. Ceviz ağacından yapılmış kapılar geometrik ve bitki motifleriyle süslüdür.

Sipas Camii: Ermenek ilçesi Çınarlısu Mahallesindedir. Ebü’l-Feth Alaeddin Halil Bey tarafından yaptırılmıştır. Çok güzel motiflerle süslü bir camidir.

Mimar Emir Rüstem Paşa Camii: Ermenek ilçesi Meydan Mahallesindedir. Kubbesi ve minaresi ile ilgi çeken bir camidir. Yapım tarihi ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Çeşitli zamanlarda tamir görmüştür.

Akça Mescid: 1300’de Hacı Ferruh Bey tarafından yaptırılmıştır. Ermenek ilçesindedir. Bu ilçedeki en eski camilerdendir. Ahşap kapıları günümüze ulaşmış ağaç işçiliğinin özgün örneklerindendir.

Hatuniye Medresesi: 1381’de Sultan Birinci Murat Hanın kızı ve Karamanoğlu Alaeddin Beyin hanımı Nefise Sultan tarafından yaptırılmıştır. Karamanoğlu mimarisinin en muhteşem örneklerindendir. Klasik medrese tarzıyla yapılmıştır.

Emir Musa Medresesi: On dördüncü asır ortalarında Emir Burhaneddin Musa Bey tarafından yaptırılmıştır. Kesme taştan tek katlı bir medresedir. Tek şerefeli minare girişin sağındadır.

İbrahim Bey İmareti Medresesi: Karamanoğlu İbrahim Bey 1432’de yaptırmıştır. Medrese, mescit, darülkurra, tabhane, türbe ve çeşme yapılarıyla külliye olarak yapılmıştır. Güneybatısında İbrahim Bey’in türbesi yer almaktadır. Medrese türbe ve çeşme günümüzde tamir edilmiştir.

Tol Medrese: Ermenek ilçesinde Karamanoğlu Emir Musa Bey tarafından 1339’da yaptırılmıştır. Tek katlı bir medresedir. Medresede bulunan lahidlerin üzerindeki çiniler Karamanoğulları dönemi özgün örneklerindendir.

Karamanoğlu İmareti ve Türbesi: Ermenek ilçesine bağlı Balkusan köyündedir. Karamanoğlu dönemi ilk eserlerindendir. Kesme taştan yapılmış olan eser türbe ve namazgah bölümlerinden meydana gelmiştir. Namazgah yıkık vaziyettedir.

Alaeddin Bey Kümbeti: Karamanoğlu Alaeddin Bey için yaptırılmıştır. Kesme taştan 12 köşeli yivli konik kulaklı ilgi çekici bir eserdir. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tamir ettirilmiştir.

Bıçakçı Köprüsü: Karaman-Ermenek yolunda Göksu Çayı üzerindedir. 80 m uzunluğunda 20 metre genişliğinde olan köprü Karamanoğulları döneminde yapılmıştır.

Ala Köprü: Ermenek ilçesinde Karamanoğulları döneminde yaptırılmıştır. Ermenek-Anamur yolunda Göksu üstünde dar, kayalık bir boğazda kurulmuştur. Karayolları tarafından tamir edilmiştir.

Yedi Oluklu Çeşme: Ermenek ilçesi Gülpazarı semtindedir. Karamanoğulları döneminde yapılan çeşmenin mermer ayna taşı sütun yazıyla çevrelenmiştir. Çeşitli zamanlarda tamir gören eser günümüzde kullanılmaktadır.

 

Sayfa Bülteni

Soru ve görüşleriniz için yorum yapın: